POKÓJ BOŻY – SZALOM
W Ewangelii wg św. Łukasza (Łk 1,28) jest opisana scena zwiastowania, która zaczyna się słowami anioła Gabriela skierowanymi do Maryi: „Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z tobą”. Tymi słowami pozdrowienia anielskiego modlimy się codziennie: „Zdrowaś, Maryjo…” Od wieków modlitwa ta utrwaliła się w polskiej tradycji, chociaż jej tekst nie odpowiada dokładnie greckiemu oryginałowi Ewangelii, gdzie Gabriel pozdrawia Maryję słowami: „Raduj się” (daruję czytelnikom greckie literki). Sprawa komplikuje się jeszcze bardziej, kiedy uświadomimy sobie, że anioł musiał mówić do Maryi w języku hebrajskim (lub aramejskim). Według najnowszych badań Ewangelie zostały napisane w świętym języku liturgii żydowskiej, a dopiero później przetłumaczone na język grecki. Tak więc anioł powiedział naprawdę „Szalom lach Mariam”, co dosłownie znaczy „Pokój tobie, Maryjo”. Tak właśnie brzmi dzisiaj początek „Pozdrowienia anielskiego” odmawianego przez wiernych w katolickim kościele rytu hebrajskiego w Izraelu. Tymi samymi słowami zwrócił się Anioł Pana do Gedeona (Sdz 6,23): „Pokój z tobą!” Jest to tradycyjne, czcigodne żydowskie pozdrowienie. Odnajdujemy je we wszystkich listach św. Pawła, które zaczynają się zwykle: „łaska wam i pokój”. Niestety, sens polskiego słowa „pokój”, którym tłumaczymy hebrajskie słowo szalom, nie oddaje głębi jego znaczenia.
Co oznacza słowo „pokój”?
Według słownika słowo „pokój” ma w języku polskim dwa znaczenia – stan wypływający z braku trosk i kłopotów (spokój) oraz stan braku wojny. Dowiadujemy się, czym nie jest pokój, ale to zupełnie nie wystarcza, aby pojąć, co oznacza szalom – pokój Boży. Przecież gdy zmartwychwstały Jezus stanął przed uczniami, którzy wystraszeni siedzieli zamknięci, i powiedział: „Pokój wam!” (J 20,19) – nie chciał chyba dać im do zrozumienia, że ma pokojowe zamiary albo że nie chce swoją osobą sprawić uczniom kłopotu… Zrozumiemy słowa Pana, gdy uświadomimy sobie znaczenie słowa, którego użył: szalom!
Szalom – co to znaczy?
Hebrajskie słowo szalom (pokój) ma ten sam rdzeń, co słowo pokrewne szalem – cały, kompletny, nienaruszony, wierny, w zgodzie. Według Franza Mussnera „Szalom zawiera w sobie następujące pojęcia: pokój, radość, wolność, integralność, pojednanie, wspólnota, harmonia, sprawiedliwość, prawda, komunikacja. Szalom panuje na świecie, gdy są uporządkowane wszystkie wzajemne relacje, stosunki między Bogiem a człowiekiem oraz między wszystkimi ludźmi. W słowie szalom zbiega się historia zbawienia i dzieje powszechne, spina ono jakby klamrą królestwo Boże i świat”. Pięknie pisze też na ten temat brat Efraim: „Słowo szalom znaczy właściwie to, co jest zupełne. Ten, kto żyje w pokoju, to ten, kto jest zupełny, w kim wszystko stanowi całość, kto nie jest pęknięty, rozdwojony; nie może to być człowiek, który głowę ma w biurze, połową ciała jest w łóżku lub przy stole, a drugą połową swojej istoty oddaje się przyjemnościom”.
Szalom oznacza więc pełnię istnienia
Jakże inaczej zabrzmią teraz słowa Jezusa – „Pokój zostawiam wam, pokój mój daję wam. Nie tak, jak daje świat, Ja wam daję” (J 14,27); albo słowa św. Pawła: „A pokój Boży, który przewyższa wszelki umysł, będzie strzegł waszych serc i myśli” (Flp 4,7). Zapadną nam głęboko w serce, pełne wdzięczności wobec tak cudownych obietnic.
W Starym Testamencie (1 Krn 22,9) występuje również pojęcie „mąż pokoju” – „Oto urodzi ci się syn, będzie on mężem pokoju, bo udzielę mu pokoju ze wszystkimi wrogami jego wokoło; będzie miał bowiem na imię Salomon” (hebr. Szlomo – mąż pokoju). Pełna znaczenia jest także nazwa świętego miasta: Jerozolima (hebr. Jeruszalaim – miasto pokoju).
Prorok Izajasz zapowiada: – „Nazwano go imieniem […] Książę Pokoju (hebr. sar-szalom)” (Iz 9,5) – jest to więc tytuł mesjański. O Mesjaszu pisze prorok Micheasz: „Ten będzie pokojem (w oryginale hebrajskim szalom – Mi 5,4). Autor Listu do Hebrajczyków słowa Psalmu 110 „Tyś kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka” odnosi do Jezusa wyjaśniając, że „Imię jego [Melchizedeka] oznacza najpierw króla sprawiedliwości, a następnie także Króla Szalemu, to jest Króla Pokoju” (Hbr 7,2). Najzwięźlej napisał o Jezusie Chrystusie św. Paweł: „On bowiem jest naszym pokojem” (Ef 2,14).
Naszym pokojem jest Jezus!
Jezus jest naszą radością, prawdą, naszym życiem, pojednaniem…
Jezus jest pełnią naszego istnienia!
Jemu chwała na wieki!
Aleksandra Kowal